RIPOTI MAALUMU (1)
HEKAHEKA za wazungu kutaka kuzuia mradi mkubwa wa ujenzi wa bwawa la kuzalisha umeme la Julius Nyerere katika Mto Rufiji zimewainua wataalamu bingwa wa kitanzania wanaotambulika na jumuiya za kimataifa kwa usomi wao kufanya utafiti dhidi ya fitna na uzushi uliokuwa na lengo la kukwamisha mradi huo.
Magwiji hao wazalendo wamefanyia utafiti hoja zote za wazungu zilizolenga kukwamisha jitihada za Serikali ya Tanzania kutekeleza mradi huo na kuandika ripoti ya kina ya kitaalamu inayojibu upotoshaji wa wazungu.
Hii ni ripoti iliyofanyiwa utafiti wa kitalaamu kuhusu hofu, majibu ya hofu, athari za mazingira, mipango ya kudhibiti athari za mazingira, faida baki za mradi wa ujenzi wa bwawa la kufua umeme la Julius Nyerere na unafuu wa gharama za umeme kwa Taifa la Tanzania baada ya mradi huo kuanza kufanya kazi.
 |
| Salehe Pamba |
SALEH PAMBA, DK. ABUBAKAR RAJABU, *ABDULKARIM SHAH* DK. MAGNUS NGOILE NA DK. THOMAS KASHILILAH
Ripoti hii ni andiko lililoandaliwa na wataalamu bingwa wa uchumi
na hifadhi za mazingira juu ya wasiwasi ulioibuliwa na taasisi za kigeni za kimataifa (wazungu) kuhusu uamuzi wa Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, kujenga Bwawa la Umeme wa Maji la Julius Nyerere kwenye eneo dogo ndani ya Pori la Akiba la Selous, ambalo ni sehemu ya mapori ambayo ni Urithi wa Dunia.
Ripoti hii inasisitiza sababu za mradi huo kutekelezwa na faida kubwa zitakazopatikana utakapoanza kutekelezwa pamoja na changamoto za mbeleni.
Watafiti bingwa katika utafiti wao walizingatia kila aina ya wasiwasi ulioibuliwa na wapingaji wa mradi (wazungu) na sera mbadala zinazoweza kujibu wasiwasi huo na hivyo kujibu hofu zote zilizoibuliwa dhidi ya mradi.
Katika matokeo ya utafiti, watafiti bingwa wanaeleza kinaga ubaga kuwa sababu zilizotajwa na mashirika ya kimataifa (wazungu) katika kupinga mradi huu hazina ukweli wowote unaoonekana ambao ungeitaka serikali kufikiria upya uamuzi wake hivyo wanakubaliana na serikali kuendelea na utekelezaji wa mradi wa umeme wa Bwana la Julius Nyerere (Stigler’s.)
Ripoti inaeleza kuwa, uamuzi uliochukuliwa na Serikali ya Rais Dk. John Pombe Magufuli ndiyo sahihi zaidi na hakuna njia mbadala ambayo itawahakikishia wawekezaji na wadau wengine umeme wa bei nafuu, wa uhakika na endelevu unaofikia megawati 2115.
 |
| Rais Dk John Magufuli |
Kwa kuzingatia hoja za watafiti bingwa kuhusu uamuzi uliochukuliwa na Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kutenga eneo ambalo ni sawa na asilimia mbili ya kilomita 50,000 ya Pori la Akiba la Selous, wanasisitiza kuwa wasiwasi ulioibuka baada ya wazungu kuleta tuhuma kwamba mradi huo ni hatarishi hayana msingi.
Kwamba, waleta tuhuma (wazungu) wameshindwa kuelewa ajenda ya kitaifa kuelekea uchumi wa kati ifikapo mwaka 2025, kama ambavyo hawakuzingatia udogo wa gharama ya kuzalisha yuniti moja ya umeme kwa kutumia umeme wa maji, ambayo ni shilingi 36 kwa yuniti kama uzalishaji huu ukilinganishwa na vyanzo vingine vya nishati.
Sababu zingine za kukataa tuhuma hizi ni pamoja na; msukumo wa kusaidia ukuaji wa viwanda, uchimbaji wa madini, ujenzi wa mfumo wa reli ya kasi ya kiwango cha kisasa, kusambaza umeme vijijini, kuboresha biashara ya kilimo kwa kutumia nishati ya kuaminika na ya bei nafuu.
Umeme utakaozalishwa utawezesha upatikanaji wa nishati hiyo kwa asilimia 32.5 ya idadi ya watu ambao hawapati umeme, wengi wao wako vijijini.
Kwa hivyo ingizo la megawati 2,115 kutoka mradi wa Stigler’s kwenda gridi ya taifa unatarajiwa kuongeza upatikanaji wa umeme kutoka asilimia 67.5 ya sasa hadi asilimia 100 ifikapo mnamo 2025.
Ukuaji huu utapunguza kasi ya ukataji wa misitu ya akiba, ambao ni wastani wa hekta 412,300 kwa mwaka kwa ajili ya matumizi ya kuni.
Kupungua kwa matumizi ya kuni kutapunguza ongezeko la joto duniani. Kwa hiyo, mradi wa umeme wa maji peke yake utakuwa ni hatua muhimu katika kuhifadhi mazingira kwa kupunguza ukataji zaidi wa misitu nchini kwa ujumla.
Zaidi ya hayo matokeo ya utafiti huo yalibainisha kwamba mbali na juhudi anuwai katika miaka ya sitini na sabini, wazo la kuanza mradi wa umeme wa maji katika Mto Rufiji lilizaliwa 1980, miaka miwili kabla ya Hifadhi ya Wanyama ya Selous kuwekwa chini ya urithi wa dunia mwaka 1982.
Kwa hiyo, uamuzi wa Serikali ya Rais Dk. Magufuli siyo mpya. Mashirika husika ya kimataifa yanayoshughulika na urithi wa ulimwengu yalikuwa yanajua hamu ya asili ya Tanzania kutumia sehemu ndogo ya hifadhi ya wanyama kwa shughuli nyingine za kiuchumi bila kuathiri mazingira yake kwa sehemu kubwa.
Kwa mfano, wakati wa utekelezaji wa mradi huu, uharibifu wa mimea ya asili katika pori la Selous hautazidi asilimia 0.009 ya mimea yote katika pori hilo.
Mradi wa umeme wa maji katika Hifadhi ya Wanyama ya Selous utaimarisha usalama wa viumbehai na hivyo maeneo yote ya ndani na yaliyo karibu na mfumo wa kiikolojia wa pori hili yatalindwa, na jambo hili litaimarisha shughuli za sasa za kupambana na ujangili katika hifadhi.
Kwa hivyo, kile kilichoitwa wasiwasi kilicholetwa na wazungu kwamba wanyamapori katika hifadhi wataangamia hauna msingi. Vivyo hivyo, madai kwamba utalii ndani ya hifadhi utaathiriwa vibaya na mradi pia haujajadiliwa kisayansi na wazungu.
Kwa kuzingatia kwamba, usalama karibu na hifadhi utaimarishwa kwa sababu ya ujenzi wa bwawa na hivyo ujangili utapungua kama sio kutokomezwa kabisa, usalama huu utaleta mchango chanya ambao matokeo yake ni ustawi wa wanyamapori.
Zaidi ya hapo, ujenzi wa barabara zinazopitika muda wote pia utavutia watalii zaidi kutembelea eneo hilo kutoka ndani na nje ya nchi wakati bwawa litaongeza thamani kwa safari za utalii wa picha.
Pia, katika utafiti ilibainika kuwa wakati mashirika ya umoja wa kimataifa yakitafakari juu ya athari mbaya za mradi wa umeme wa Stiegler’s juu ya wanyamapori na viumbe wengine kwa sababu ya uchafuzi wa hali ya hewa na kelele, kuna viwanja vya ndege 38 katika hifadhi, ambapo viwanja 33 vinafanya kazi na viwanja vitano havitumiki lakini bado vimesajiliwa na Mamlaka ya Usafiri wa Anga Tanzania.
Kuna kambi na nyumba za kulala wageni 11 katika Pori la Akiba la Selous, na pia ndani ya pori hiko kuna vitanda vya kulaza watu 284 kwa usiku; kuna vitalu vya uwindaji 44, ambapo vitalu 33 hivi sasa vinatumiwa na misafara ya wawindaji.
Utafiti umebaini kuwa idadi ya watalii waliotembelea Pori la Akiba la Selous kutoka mwaka 2016 hadi 2018 ni 76,227, bila kuhesabu idadi ya waongoza watalii na magari ndani ya hifadhi.
Madereva, wafanyakazi wanaosimamia nyumba za kulala wageni na kambi na pia idadi kubwa ya wawindaji wa kisasa pamoja na vifaa vyao hukaa ndani ya mfumo wa ikolojia ya hifadhi.
Uwepo wa idadi kubwa ya watalii, wawindaji wataalamu, wafanyakazi wanaotunza hoteli na nyumba za kulala wageni, wafanyakazi wa uhifadhi wa wanyamapori pamoja na wafanyakazi wengine wanaosaidia ndani ya Pori la Akiba la Selous ni ushahidi wa uwepo wa shughuli za kibinadamu na wanyamapori katika ekolojia ya hifadhi bila athari yoyote mbaya.
Kwa mantiki hiyo, na kutokana na ukweli kwamba hatujawahi kuona athari yoyote mbaya kwa utalii au kuhama kwa wanyamapori kutoka maeneo yake ya malisho kwa sababu ya shughuli za kibinadamu zilizopo kwa sasa ndani ya Pori la Akiba la Selous, watafiti wazalendo wanaandika katika ripoti yao hii kuwa ni sahihi kuhitimisha kwamba, mradi wa Umeme wa Maji wa Stiegler’s hautaathiri sana ikolojia kwa kiwango kilichopendekezwa na shirika la urithi wa dunia na taasisi zingine za kigeni.
Kwa hivyo, utekelezaji wa miradi ya maendeleo pamoja na utunzaji wa mazingira ni shuguli zinazoweza kuendelea kutekelezwa sambamba ndani ya hifadhi ile ile moja hata baada ya bwawa kujengwa kwani wanyama wa porini watahamia maeneo ya mbali na eneo la ujenzi wa mradi na kurudi karibu yake baada ya mradi kukamilika.
Aidha, maadili bora ya ulimwengu katika utunzaji wa mazingira kama yanavyoelezwa na mamlaka ya hifadhi ya ulimwengu haitaathiriwa sana na bwawa, kwani eneo lililotengwa kwa mradi huo ni chini ya asilimia mbili ya kilometa za mraba 50,000, jambo ambalo linamaanisha athari ndogo kwenye ekolojia.
Katika mazingira haya, wanyamapori na viumbe vingine ambavyo watabughudhiwa na mradi watahamia eneo baki la malisho, ambalo ni zaidi ya kilomita za mraba 49,000 ndani ya mfumo wa ikolojia wa hifadhi. Kwa hivyo athari inayojulikana ni ndogo kabisa kiasi kwamba hatupaswi kuwa na wasiwasi hata kidogo.
Ripoti inaeleza kuanzia sasa, masuala yanayohusiana na kupungua kwa bioanuwai, mabadiliko katika jamii ya samaki, malundo ya mchanga kwenye hifadhi, ubora wa maji, utengenezaji wa matabaka katika hifadhi na uzalishaji wa hewa ya ukaa ni mambo ambayo yatakuwa na athari ndogo sana kwenye mradi kiasi kwamba athari hizo haziwezi kusababisha mabadiliko yoyote katika maamuzi ambayo tayari yamefanyika mpaka sasa.
Ukweli ni kwamba, yamkini ya kutokea kwa athari hizi zinazotabiriwa ni ndogo sana.
Lakini mradi wa umeme wa maji utaleta mchango chanya kwa nchi na watu wake kwa ujumla. Kwa upekee, mradi wa umeme wa maji kabla na baada ya kukamilika kwake utakuwa na faida zifuatazo muhimu:
Moja, kutakuwa na ongezeko la zaidi ya asilimia 365 ya umeme kutokana na kuongeza megawati 2,115 kwenye megawati 573.7 za sasa.
Jambo hili litasaidia maendeleo ya viwanda, usambazaji wa umeme mijini na vijijini, uchimbaji wa madini na biashara ya kilimo na uumbaji wa fursa za kazi wakati wa ujenzi na idadi inayokadiriwa ya watu 12,000 wataajiriwa moja kwa moja na kwa njia ya mzunguko.
Pili, kutakuwa na uboreshaji wa tasnia ya utalii kupitia uvuvi maalum, utalii wa safari za boti, utalii wa picha na uwekezaji mpya katika hoteli, nyumba za kulala wageni, kambi za mahema, na makazi mengine pamoja na huduma za usafiri wa ardhini na angani.
Kwa hiyo, hatua hizi zitabadilisha maisha ya watu ndani na nje ya eneo la mradi kupitia shughuli anuwai za kiuchumi na kijamii kama vile kuanzishwa kwa kilimo cha kibiashara katika eneo la chini la Rufiji kupitia skimu ya umwagiliaji kwa zaidi ya hekta 150,000 za ardhi, uvuvi unaodhibitiwa katika hifadhi na biashara uvuvi katika sehemu za chini za mto na hivyo kuongeza mapato ya serikali.
Na tatu, kuna faida nyingine ambazo zitajumuisha kudhibiti mafuriko katika sehemu za chini za mto na vijito vyake; shughuli za uhifadhi na kupambana na ujangili zitaimarishwa kupitia usalama ulioboreshwa, kuboreka kwa barabara za kuingia ndani na nje ya pori na kupungua kwa matumizi ya miti kama chanzo cha nishati na hivyo kupungua kwa uharibifu wa misitu.
Kwa hivyo, kulingana na matokeo ya utafiti wa wataalamu wazalendo, na kutokana na tafiti mbalimbali zilizoshirikisha watu wengi, mradi wa umeme wa maji katika Pori la Akiba la Selous unafaa kutekelezwa kwani hakuna vikwazo vya kimazingira, kifedha na kiuchumi ambavyo ni vikubwa.
Changamoto zinazotajwa ni za kawaida wakati wa utekelezaji wa mradi mkubwa kama vile bwawa la umeme, na zitashughulikiwa kwa mujibu wa sheria, kanuni, uzoefu wa kifani na viwango vya kimataifa.
Mkataba uliosaniwa na kampuni ya ujenzi wa bwawa inayomilikiwa na wakandarasi wa Kiarabu wenye uzoefu mkubwa katika miradi mikubwa kama vile Aswan Dam, unatoa uhakika kwamba kasi na viwango itakuwa mbinu yake kuu katika kutatua changamoto za mradi, kama vile uchafuzi wa hewa, uchafuzi wa kelele, uchafuzi wa maji na utupaji wa taka.
INAENDELEA
